W terminologii kryzysów klimatycznych i ekologicznych określenie „punkt krytyczny” niesie ze sobą straszne implikacje.
Przywodzi na myśl załamanie klimatyczne spowodowane masową ucieczkę metanu uwięzionego w syberyjskiej wiecznej zmarzlinie, lub wielkie prądy oceaniczne zalewane przez topniejącą słodką wodę z pokrywy lodowej Grenlandii, lub Amazonię, która zamienia się z wielkiego lasu deszczowego w wysuszoną sawannę po wycięciu zbyt wielu drzew.
Ale może to oznaczać coś zupełnie innego.
Jak twierdzi raport, decydenci polityczni mogliby poprowadzić świat w kierunku serii „pozytywnych punktów zwrotnych”, przyspieszając przejście z paliw kopalnych na czyste źródła energii, po prostu wprowadzając nakazy wymagające od kluczowych sektorów przeprowadzenia zmian.
Naukowcy twierdzą, że takie „nakazy regulacyjne z określonymi ramami czasowymi” mogłyby przewidywać, że niektóre gałęzie przemysłu będą zwiększać udział sprzedaży czystych technologii lub stopniowo wycofywać najbardziej zanieczyszczające paliwa.
Po osiągnięciu tych punktów krytycznych może nastąpić kaskada pozytywnych zmian w powiązanych sektorach, z których każdy będzie przyspieszał pozostałe na drodze do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, a jednocześnie doprowadzi do spadku cen dla konsumentów.
To pomysł z pilnym za nim. Eksperci twierdzą, że globalny CO2 emisje muszą zostać zmniejszone o połowę do 2030 r., jeśli świat ma mieć jakąkolwiek nadzieję na ograniczenie wzrostu globalnej temperatury do 1,5°C, po przekroczeniu którego spodziewane są niszczycielskie skutki. Tymczasem emisje nadal rosną.
Profesor Tim Lenton z International Methods Institute (GSI) na Uniwersytecie w Exeter, który stoi za badaniami, powiedział: „W obliczu odejścia świata od realizacji celów klimatycznych porozumienia paryskiego jedynym wiarygodnym sposobem na ograniczenie globalnego ocieplenia znacznie poniżej 2°C (3,7°F) powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej jest obecnie wywoływanie pozytywnych punktów krytycznych.
„Potrzebujemy szybkiej transformacji naszych gospodarek i społeczeństwa, która drastycznie obniży ceny i emisje dwutlenku węgla. Skupienie się na pozytywnych punktach krytycznych przynosi korzyści konsumentom, podatnikom, przedsiębiorstwom i ludziom na całym świecie, którzy zmagają się z najgorszymi skutkami zmiany klimatu”.
Najnowsze badania pokazują, że ze wszystkich możliwych interwencji rządowych nakazy są najskuteczniejszym sposobem na doprowadzenie przemysłu do takich punktów krytycznych.
Wykorzystując dane z ponad 70 krajów, w tym wszystkich największych emitentów dwutlenku węgla, badacze GSI zastosowali modelowanie, aby przewidzieć wpływ różnych rodzajów interwencji rządowych – podatków, dotacji i nakazów regulacyjnych – na zachęcanie do dekarbonizacji w sektorze wytwarzania energii, ogrzewania oraz lekkiego i ciężkiego transportu drogowego.
Modelowanie symulowało sposób, w jaki inwestorzy i konsumenci wybierają pomiędzy technologiami na podstawie dostępności, kosztów i historycznych preferencji.
Badanie wykazało, że opodatkowanie – dotychczas najczęściej stosowana polityka – było najsłabszą interwencją, podczas gdy największy wpływ miały nakazy regulacyjne, szybko doprowadzając do przyjęcia czystych technologii na poziomie, który wywołał pozytywne punkty zwrotne w powiązanych branżach.
W raporcie oceniono i zalecono cztery takie nakazy, w tym: wycofanie elektrowni węglowych do 2035 r. w krajach rozwiniętych i do 2045 r. w krajach rozwijających się; wymóg, aby od 2025 r. coraz większy odsetek sprzedawanych urządzeń grzewczych stanowiły pompy ciepła i do 2035 r. osiągnął 100%; wymóg, aby coraz większy odsetek sprzedawanych samochodów osobowych to pojazdy bezemisyjne i do 2035 r. osiągnął 100%; oraz wymóg, aby coraz większy odsetek sprzedawanych samochodów ciężarowych to pojazdy bezemisyjne i do 2040 r. osiągnął 100%.
po promocji newslettera
„Odkryliśmy, że polityki mające na celu przyspieszenie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną w dowolnym z tych sektorów pomogą przyspieszyć osiągnięcie punktu krytycznego w pozostałych trzech” – powiedział Simon Sharpe, współautor badania i dyrektor S-Curve Economics, organizacji non-profit zajmującej się badaniami.
„Na przykład zwiększone wykorzystanie czystej energii elektrycznej lub magazynowanie energii w jednym sektorze napędza innowacje i obniża koszty tych technologii, umożliwiając szybsze przejścia w innych sektorach. Ponadto rosnąca elektryfikacja ogrzewania i transportu zapewnia nowe opcje równoważenia systemu energetycznego, zmniejszając koszt czystej energii”.
W artykule zidentyfikowano również „punkty super-dźwigni” o największym potencjale do wywoływania kaskad pozytywnych zmian. Dr Femke Nijsse, główna autorka badania, powiedziała: „Nakaz zerowej emisji dla samochodów pokazuje najlepszy potencjał dla „punktu super-dźwigni” dla globalnej transformacji.
„Ta polityka nie tylko ma największy wpływ w obrębie własnego sektora, ale ma również znaczący pozytywny wpływ na transformację w innych sektorach. Wycofywanie energii węglowej jest również superpunktem dźwigni, przyspieszając pozytywne punkty krytyczne w sektorach ogrzewania i ciężkiego transportu drogowego nawet o cztery lata w niektórych krajach”.
Wielka Brytania szykuje się do zamknięcia ostatniej elektrowni węglowej w Ratcliffe-on-Soar w hrabstwie Nottinghamshire pod koniec tego miesiąca. Dzięki temu stanie się pierwszym krajem G7, który stopniowo wycofuje energię z węgla.
Lenton powiedział: „Nakazy są zdecydowanie najskuteczniejszym podejściem politycznym – i wzywamy decydentów na całym świecie do ich szybkiego wdrożenia. Niedopełnienie tego obowiązku będzie wiązało się z wysokimi kosztami ludzkimi i ekonomicznymi”.
